Jutro dziesiąta niedziela po Trójcy Świętej. Zachowały się trzy kantaty napisane przez Johanna Sebastiana Bacha na ten dzień: Schauet doch und sehet, ob irgend ein Schmerz sei, BWV 46; Nimm von uns, Herr, du treuer Gott, BWV 101 oraz Herr, deine Augen sehen nach dem Glauben, BWV 102. W zeszłym roku o pierwszej (B!52, Odcinek 35 - Trinitatis X), dziś o ostatniej z nich.
Tekst BWV 102 dotyka tematu nawrócenia się i konieczności zwrócenia się ku Bogu, ostrzega też przed niebezpieczeństwami związanymi z trwaniem w grzechu.
Niebezpieczna rzecz: czekać.
Szkoda czas tak tracić.
Bóg, co dotąd łaskawie raczył zwlekać,
Jutro cię osądzi, każe ci odpłacić.
Gdzie czas na pokutę? Wszak ta chwila mała
Rozdzieli czas od wieczności, a duszę od ciała.
O duszo omamiona! Pokucie się oddaj cała,
Aby cię ta godzina gotową zastała.
Libretto pochodzi z powstałego dwadzieścia lat przed kantatą zbioru, którego autorstwo przypisuje się Ernstowi Ludwigowi, księciu Saksonii-Meiningen. Własną poezję autora uzupełniają cytaty - w początkowym chórze z piątego rozdziału Księgi Jeremiasza, w części 4 z rozdziału drugiego Listu do Rzymian a w finale - z hymnu "So wahr ich lebe, spricht dein Gott" Johanna Heermanna z 1630 roku.
Kantata Herr, deine Augen sehen nach dem Glauben, BWV 102 składa się z siedmiu części, z których cztery były wykonywane przed kazaniem, trzy bezpośrednio po nim. Kompozycja została rozpisana na trzy głosy solowe (alt, tenor, bas), czterogłosowy chór oraz zespół instrumentalny: flet traverso, dwa oboje, dwoje skrzypiec, altówka i basso continuo. Po raz pierwszy kantata została wykonana 25 sierpnia 1726 roku, po raz drugi w roku 1737. Ciekawostką jest to, że znalazła się wśród pierwszych trzech kantat Bacha opublikowanych drukiem w roku 1830.
Zapraszam do posłuchania otwierającego kantatę chóru, w którym srogi i dość ponury tekst z Jeremiasza został ubrany w genialny i żywiołowy ritornel z dwoma fugami na chór, dwa oboje i smyczki. Bach zaadaptował potem tę część na potrzeby Kyrie w Mszy g-moll, BWV 235.
Herr, deine Augen sehen nach dem Glauben!
Du schlägest sie, aber sie fühlen's nicht; du plagest sie,
aber sie bessern sich nicht. Sie haben ein härter Angesicht denn
ein Fels und wollen sich nicht bekehren.
Panie, czy Twoje oczy nie są nakierowane na prawdę?
Ty ich smagasz, lecz oni nie czują bólu,
Ty ich wytracasz, lecz oni nie przyjmują karcenia.
Uczynili swoje oblicze twardsze niż skala,
Nie chcą się nawrócić.
____
Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Herr, deine Augen sehen nach dem Glauben, BWV 102 (1/7)
Monteverdi Choir
English Baroque Soloists
John Eliot Gardiner - dyrygent