odcinek 10, Reminiscere

Druga niedziela Wielkiego Postu to Reminiscere, od pierwszych słów Introitu na ten dzień: "Reminiscere miserationum tuarum, Domine" (Wspomnij, Panie, na swe miłosierdzie). Bach, z powodu obowiązującego tempus clausum nie napisał kantaty na tę niedzielę. Istnieje jednak kantata napisana do tekstu Georga Christiana Lehmsa przeznaczonego właśnie na Oculi. To „Widerstehe doch der Sünde“ BWV 54. Piękna aria początkowa z tej kantaty jest wykorzystywana przez kompozytorów i muzykologów do rekonstrukcji Pasji według św. Marka, której warstwa muzyczna zaginęła...

Pasja według św. Marka, BWV 247 została wykonana w Lipsku w Wielki Piątek 1731 roku i jeszcze raz w roku 1744 w nieco zmienionej wersji. Zachowało się jedynie libretto, które napisał Picander. Uważa się powszechnie, że przy pisaniu Pasji według św. Marka Bach wykorzystał w dużym stopniu materiał z „Lass Fürstin, lass noch einen Strahl“, BWV 198 - muzyki żałobnej ku czci Chrystiany Eberhardyny, żony króla Polski i elektora Saksonii Augusta II Mocnego oraz wspomnianej już kantaty „Widerstehe doch der Sünde“. Wiadomo też, że niektóre chóry z Pasji zostały wykorzystane w Oratorium na Boże Narodzenie i dlatego od dawna są podejmowane próby rekonstrukcji Pasji. Rekonstrukcji takich dokonywali między innymi Diethard Hellmann, Ton Koopman, Rudolf Kleber i Aleksander Ferdynand Grychtolik, a w Polsce Stefan Sutkowski - twórca Warszawskiej Opery Kameralnej.

Główna różnica w poszczególnych rekonstrukcjach to podejście do recytatywów. Używa się albo recytatywów pochodzących z Pasji według św. Marka przypisywanej Reinhardowi Kaiserowi (1674-1739), o której wiadomo, że była przez Bacha wykonywana w Lipsku, albo tekstu muzycznego pochodzącego z innych kompozycji Bacha. Czasami rekonstruktorzy decydują się na dopisanie swoich własnych nut; zdarza się też, że recytatywy są po prostu deklamowane.

Jeśli macie ochotę, posłuchajcie zamkniętego fragmentu arii „Falsche Welt, dein schmeichelnd Küssen“, w której użyto materiału muzycznego z kantaty „Widerstehe doch der Sünde“ BWV 54. A jeśli chcielibyście posłuchać całej Pasji według św. Marka, nie ma najmniejszego problemu:

Data - niedziela, 19 marca 2017 roku, godz. 17

Miejsce - Filharmonia Pomorska im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy

"Falsche Welt, dein schmeichelnd Küssen,

Ist der frommen Seelen Gift.

Deine Zungen sind voll Stechen,

Und die Worte, die sie sprechen,

Sind zu Fallen angestift."

Fałszywy świecie, twoje przymilne pocałunki

są jadem dla prawych dusz.

Twoje języki są jak żądła,

A słowa, które wypowiadają

Popychają nas ku upadkowi.