W pierwszej połowie XVIII wieku święta Bożego Narodzenia obchodzono przez trzy dni. stąd tak duża liczba utworów napisanych przez Johanna Sebastiana Bacha na tę okazję. Do dzisiaj - oprócz innych kompozycji - zachowały się kantaty:
na pierwszy dzień Świąt: Christen, ätzet diesen Tag, BWV 63; Gelobet seist du, Jesu Christ, BWV 91; Unser Mund sei voll Lachens, BWV 110; Ehre sei Gott in der Höhe, BWV 197a; Gloria in excelsis Deo, BWV 191;
na drugi dzień Świąt: Darzu ist erschienen der Sohn Gottes, BWV 40; Christum wir sollen loben schon, BWV 121; Selig ist der Mann, BWV 57;
na trzeci dzień Świąt: Sehet, welch eine Liebe hat uns der Vater erzeiget, BWV 64; Ich freue mich in dir, BWV 133; Süßer Trost, mein Jesus kömmt, BWV 151.
Szczególne miejsce wśród kompozycji bożonarodzeniowych zajmuje jednak Oratorium na Boże Narodzenie, BWV 248. Weihnachtsoratorium zostało napisane przez Johanna Sebastiana Bacha na sezon świąteczny 1734/1735 i składa się z sześciu wykonywanych wtedy oddzielnie kantat. Pierwsza (na Boże Narodzenie) opowiada o narodzinach Jezusa, druga (na drugi dzień Świąt) opisuje ogłoszenie Bożego Narodzenia pasterzom, trzecia (na 27 grudnia) - adorację Dzieciątka przez pasterzy, czwarta (na Nowy Rok) - obrzezanie i nazwanie imieniem Jezus, piąta (na pierwszą niedzielę po Nowym Roku) - podróż Mędrców ze Wschodu i szósta (na Objawienie Pańskie, Trzech Króli) traktuje o adoracji Jezusa przez Mędrców. Nazwę „Oratorium” nadał cyklowi kantat sam Bach, dopisując na dole pierwszych stron manuskryptów wszystkich kantat dopisek Pars (część) - odpowiedni numer kantaty - Oratorii (oratorium), na kantacie szóstej dopisując „Ultima” – ostatnia. Na manuskrypcie znajdują się także dopiski na temat miejsca wykonania każdej kantaty, wiemy więc dokładnie w jakie dni i w którym lipskim kościele były wykonywane poszczególne kantaty:
1. Kantata Jauchzet, frohlocket! auf, preiset die Tage: 25 grudnia 1734, wcześnie rano w kościele św. Mikołaja, po południu w kościele św. Tomasza;
2. Kantata Und es waren Hirten in derselben Gegend: 26 grudnia 1734, rano w kościele św. Tomasza, po południu w kościele św. Mikołaja;
3. Kantata Herrscher des Himmels, erhöre das Lallen: 27 grudnia 1734, rano w kościele św. Mikołaja;
4. Kantata Fallt mit Danken, fallt mit Loben: 1 stycznia 1735, rano w kościele św. Tomasza, po południu w kościele św. Mikołaja;
5. Kantata Ehre sei dir, Gott, gesungen: 2 stycznia 1735, rano w kościele św. Mikołaja;
6. Kantata Herr, wenn die stolzen Feinde schnauben: 6 stycznia 1735, rano w kościele św. Tomasza, po południu w kościele św. Mikołaja.
W Oratorium na Boże Narodzenie arie i chóry - z wyjątkiem arii altowej Schliesse, mein Herze, dies selige Wunder z trzeciej kantaty i chóru Ehre sei dir, Gott, gesungen z piątej kantaty - pochodzą z wcześniejszych kompozycji Johanna Sebastiana Bacha, świeckich kantat napisanych w latach 1722 i 1734: Laßt uns sorgen, laßt uns wachen (Hercules auf dem Scheidewege), BWV 213 (na 11. urodziny księcia Friedricha Christiana, następcy tronu Saksonii), Tönet, ihr Pauken! BWV 214 (na urodziny Marii Josephy, królowej Polski i elektorowej Saksonii) oraz Preise dein Glücke, gesegnetes Sachsen, BWV 215 (na rocznicę wyboru Augusta III, elektora Saksonii na króla Polski). Bach nadał całości spójny plan tonalny, wprowadził sinfonię przed druga kantata i dodał nowe recytatywy, oraz chorały przystosowując poprzednie utwory do religijnego libretta napisanego przez Picandra.
Kantaty wchodzące w skład Weihnachtsoratorium były przeznaczone do wykonania na różne składy wokalno-instrumentalne. Najbardziej rozbudowana jest w tym zakresie pierwsza kantata, która została rozpisana na cztery glosy solowe (sopran, alt, tenor bas), czterogłosowy chór oraz zespół instrumentalny złożony z 3 trąbek, kotłów, 2 fletów traverso, 2 obojąó, 2 obojów d'amore, 2 skrzypiec, altówki i basso continuo. Zapraszam do posłuchania pierwszej części z tej właśnie kantaty, chóru Jauchzet, frohlocket, auf, preiset die Tage w wykonaniu RIAS-Kammerchor i Akademie für Alte Musik Berlin pod dyrekcją René Jacobsa.
2. Kantata Und es waren Hirten in derselben Gegend: 26 grudnia 1734, rano w kościele św. Tomasza, po południu w kościele św. Mikołaja;
3. Kantata Herrscher des Himmels, erhöre das Lallen: 27 grudnia 1734, rano w kościele św. Mikołaja;
4. Kantata Fallt mit Danken, fallt mit Loben: 1 stycznia 1735, rano w kościele św. Tomasza, po południu w kościele św. Mikołaja;
5. Kantata Ehre sei dir, Gott, gesungen: 2 stycznia 1735, rano w kościele św. Mikołaja;
6. Kantata Herr, wenn die stolzen Feinde schnauben: 6 stycznia 1735, rano w kościele św. Tomasza, po południu w kościele św. Mikołaja.
W Oratorium na Boże Narodzenie arie i chóry - z wyjątkiem arii altowej Schliesse, mein Herze, dies selige Wunder z trzeciej kantaty i chóru Ehre sei dir, Gott, gesungen z piątej kantaty - pochodzą z wcześniejszych kompozycji Johanna Sebastiana Bacha, świeckich kantat napisanych w latach 1722 i 1734: Laßt uns sorgen, laßt uns wachen (Hercules auf dem Scheidewege), BWV 213 (na 11. urodziny księcia Friedricha Christiana, następcy tronu Saksonii), Tönet, ihr Pauken! BWV 214 (na urodziny Marii Josephy, królowej Polski i elektorowej Saksonii) oraz Preise dein Glücke, gesegnetes Sachsen, BWV 215 (na rocznicę wyboru Augusta III, elektora Saksonii na króla Polski). Bach nadał całości spójny plan tonalny, wprowadził sinfonię przed druga kantata i dodał nowe recytatywy, oraz chorały przystosowując poprzednie utwory do religijnego libretta napisanego przez Picandra.
Kantaty wchodzące w skład Weihnachtsoratorium były przeznaczone do wykonania na różne składy wokalno-instrumentalne. Najbardziej rozbudowana jest w tym zakresie pierwsza kantata, która została rozpisana na cztery glosy solowe (sopran, alt, tenor bas), czterogłosowy chór oraz zespół instrumentalny złożony z 3 trąbek, kotłów, 2 fletów traverso, 2 obojąó, 2 obojów d'amore, 2 skrzypiec, altówki i basso continuo. Zapraszam do posłuchania pierwszej części z tej właśnie kantaty, chóru Jauchzet, frohlocket, auf, preiset die Tage w wykonaniu RIAS-Kammerchor i Akademie für Alte Musik Berlin pod dyrekcją René Jacobsa.
Jauchzet, frohlocket! auf, preiset die Tage,
Rühmet, was heute der Höchste getan!
Lasset das Zagen, verbannet die Klage,
Stimmet voll Jauchzen und Fröhlichkeit an!
Dienet dem Höchsten mit herrlichen Chören,
Lasst uns den Namen des Herrschers verehren!
Wstańcie, śpiewajcie, radosne dni chwalcie,
Sławcie, co dzisiaj uczyni! wam Pan!
Skargi porzućcie, wahanie wygnajcie,
Bo trzeba radosne dziś śpiewy wznieść wam!
Służcie więc Panu w chórach przewspaniałych!
Uwielbić pośpieszcie imię Pana chwały!
WESOŁYCH ŚWIĄT!!!
0 komentarze:
Prześlij komentarz