B!52, Odcinek 48 - Trinitatis XXI

Na dwudziestą pierwszą niedzielę po Trójcy Świętej Johann Sebastian Bach skomponował przynajmniej cztery kantaty: Ich glaube, lieber Herr, hilf meinem Unglauben, BWV 109; Aus tiefer Not schrei ich zu dir, BWV 38; Was Gott tut, das ist wohlgetan, BWV 98 oraz Ich habe meine Zuversicht, BWV 188.

Ostatnia z nich, napisana do tekstu Picandra, jest jedną z niewielu ocalałych kantat napisanych przez Bacha w czwartym roku piastowania funkcji kantora kościoła św. Tomasza. Została wykonana 17 października 1728 roku, jednak nie u św. Tomasza, a w kościele św. Mikołaja, zdaniem Alberta Schweitzera po to, aby dać możliwość pokazania swoich umiejętności tamtejszemu organiście, Johannowi Schneiderowi.

Osiemnaście stron rękopisu zostało w XIX wieku rozczłonkowanych i sprzedanych w ręce prywatnych osób, dlatego jego fragmenty są w tej chwili porozrzucane po całym świecie. Dosłownie. Pojedyncze czasem karty, a nawet ich części zawierające po kilka taktów znajdują się aż w 12 miejscach w Niemczech, Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii, Rosji, Szwecji, Austrii i Francji. Kantatę udało się jednak zrekonstruować. 

Największy problem powstał przy próbie odtworzenia otwierającej kantatę sinfonii, z której zachowało się jedynie 45 taktów. Dzięki archiwom cyfrowym Bach Digital (wspólnego projektu Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, der Sächsischen Landes- und Universitätsbibliothek Dresden i Bach-Archivs Leipzig) udało mi się zidentyfikować dokładną lokalizację 33 z nich:

t. 249 - 254 – Sztokholm, Stiftelsen Musikkulturens Främjande (Fundacja Promocji Kultury Muzycznej) 

t. 255 - 260 – Wiedeń, Gesellschaft der Musikfreunde (Towarzystwo Przyjaciół Muzyki)

t. 261 - 266 – Sztokholm, SMF

t. 267 - 272 – Wiedeń, GdM

t. 273 - 282 – Paryż, Biblioteka Narodowa

Zachowane fragmenty wystarczyły badaczom do stwierdzenia, że sinfonia z kantaty Ich habe meine Zuversicht, BWV 188 jest w istocie opracowaniem ostatniej części Koncertu klawesynowego d-moll, BWV 1052. Bach użył już wcześniej pierwszej i drugiej części tego koncertu w kantacie Wir müssen durch viel Trübsal, BWV 146. Uważa się powszechnie, że sam koncert klawesynowy także jest traskrypcją, w tym przypadku zaginionego koncertu skrzypcowego, który powstał w Köthen lub Weimarze.

Kompozycja składa się z sześciu części i jest rozpisana na cztery głosy solowe (sopran, alt, tenor, bas), czterogłosowy chór oraz zespół instrumentalny złożony z dwóch obojów, taille, dwojga skrzypiec, altówki, organów obbligato oraz basso continuo.

Zapraszam do posłuchania sinfonii z kantaty Ich habe meine Zuversicht, BWV 188, która jest według Juliana Minchama jednym z najbardziej dramatycznych i oryginalnych muzycznie dokonań epoki baroku, od początku do końca pełnym pasji i skoncentrowanym na okazywaniu emocji…

______

Johann Sebastian Bach (1685-1750)

Ich habe meine Zuversicht, BWV 188
1. Sinfonia

Ton Koopman
Amsterdam Baroque Orchestra