Jutro ostatnia niedziela przed Środą Popielcową, Quinquagesima, czyli Niedziela Pięćdziesiątnicy. Jest także nazywana Estomihi od słów Introitu na tę niedzielę:
Esto mihi in Deum protectorem, et in locum refugii, ut salvum me facias
Bądź mi Boże schronieniem i zamkiem warownym, aby mnie ocalić (Ps 71, 3)
W Lipsku w czasach Bacha Niedziela Pięćdziesiętnicy miała szczególnie uroczystą oprawę muzyczną, była bowiem ostatnią niedzielą przed obowiązującym w czasie Wielkiego Postu tempus clausum, czasem zakazanym, w którym nie można było wykonywać w kościołach muzyki figuralnej.
Estomihi stała się także punktem zwrotnym w karierze Bacha. To właśnie w tę niedzielę, 7 lutego 1723 roku Bach zaprezentował mieszkańcom i Radzie Miejskiej Lipska swoje dwie kantaty aplikcyjne na stanowisko kantora kościoła św. Tomasza. Relacja „specjalnego korespondenta“ o tym wydarzeniu ukazała się nawet w odległym Hamburgu. 15 lutego 1723 roku w Hamburger Relationscourier napisano:.
"W niewyraźne niedzielne przedpołudnie, Pan Bach, kapelmistrz książęcy z Cöthen, dał próbę w kościele św. Tomasza, z powodu ciągle nie obsadzonego stanowiska kantora. Muzyka była przy tej okazji chwalona przez wszystkich, którzy mieli możliwość jej słuchać."
Dla porządku należy dodać, że są badacze, którzy uważają, że tym „specjalnym korespondentem” był Mr. Bach we własnej osobie. Taką soczystą tezę stawia na przykład Peter Williams w swojej książce The Life of Bach. W każdym razie kompozytor otrzymał stanowisko w Lipsku, choć tego wyboru wcale nie uznawano tam wtedy za najlepszy. Kiedy po odpadli z wyścigu Graupner i Telemann, na posiedzeniu Rady Miejskiej radny Abraham Christoph Platz powiedział między innymi w kontekście Bacha:
"Z ważnych przyczyn poddaję pod rozwagę, że skoro na tę chwilę nie możemy dostać najlepszego, trzeba by wziąć średniego, o którym niegdyś tyle dobrego mówiło się w Pirnie..."
O jednej z kantat, którymi Bach aplikował do Lipska, Jesus nahm zu sich die Zwölfe, BWV 22 pisałem w zeszłym roku. Dziś kilka słów o drugiej z nich - Du wahrer Gott und Davids Sohn, BWV 23.
W przeciwieństwie do BWV 22, która powstała prawdopodobnie już w Lipsku na krótko przed prezentacją, BWV 23, a przynajmniej jej pierwsze trzy części, została przygotowana w Köthen. Podobnie jak w przypadku Jesus nahm zu sich die Zwölfe, autor tekstu kantaty Du wahrer Gott und Davids Sohn nie jest znany. Pierwsze trzy części opierają się na tekście Ewangelii według św. Łukasza (18, 35-43) opowiadającym o uzdrowieniu niewidomego z Jerycha; tym samym, który był czytany w kościołach w Niedzielę Pięćdziesiątnicy. Zarówno tekst, jak i melodia kończącego kantatę chorału pochodzi z luterańskiego hymnu Christe, du Lamm Gottes, nazywanego niemieckim Agnus Dei. Uważa się powszechnie, że ta część kantaty jest najstarsza i pochodzi z zaginionej Weimarer Passion, wykonanej na dworze w Gotha w roku 1717.
Du wahrer Gott und Davids Sohn, BWV 23 składa się z czterech części a podczas przesłuchania 7 lutego 1723 wykonali ją soliści (sopran, alt, tenor), czterogłosowy chór oraz zespół instrumentalny złożony z 2 obojów, 2 skrzypiec, altówki i basso continuo. Podczas kolejnego wykonania, 20 lutego 1724 roku Bach zmienił tonację z c-moll na h-moll, zamienił oboje na oboje d’amore oraz dodał w ostatniej części kornet oraz 3 puzony, które wzmocniły głosy chóru. Kantata została wykonana jeszcze raz, w wersji pierwotnej, pomiędzy rokiem 1728 a 1731.
Zapraszam do posłuchania trzeciej części kantaty, chóru Aller Augen warten, Herr, o którym Julian Mincham z portalu www.jsbachcantatas.com pisze:
"Tonacja durowa i charakter tańca podnoszą jego nastrój. I choć to ciągle prośba o przywrócenie wzroku, siłę i wsparcie, czujemy, że nie jest ona składana na próżno; że przecież człowiek nie jest osamotniony…"
Aller Augen warten, Herr,
Du allmächtger Gott, auf dich,
Und die meinen sonderlich.
Gib denselben Kraft und Licht,
Lass sie nicht
Immerdar in Finsternissen!
Künftig soll dein Wink allein
Der geliebte Mittelpunkt
Aller ihrer Werke sein,
Bis du sie einst durch den Tod
Wiederum gedenkst zu schließen.
Wszystkich oczy patrzą wżdy
Twej wszechmocy Boże tak
A nadzieję mają w nim.
Daj im światło, siłę z nim
Nie zwól im pozostawać wciąż w ciemnościach.
Tym w przyszłości Twójże znak
Jednym ma wskazaniem być
Wszystkich czynów pilnuj ich
Aż je kiedyś przeze śmierć
Postanowisz zamknąć znowu.
***
Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Du wahrer Gott und Davids Sohn, BWV 23
3. Aller Augen warten, Herr
Stiftsbarock Stuttgart
Kay Johannsen, dyrygent
0 komentarze:
Prześlij komentarz