W zeszłym tygodniu ukazał się 52 odcinek cyklu B!52. Jubileuszowy, okrągły, pięćdziesiąty drugi odcinek. Cykl powstał trochę przez przypadek, ale stał się moim motorem do działania. Cierpliwego, systematycznego, profesjonalnego. Przestudiowałem w tym czasie bardzo dokładnie około jednej czwartej wszystkich kantat Johanna Sebastiana Bacha, opisując w oparciu o wiarygodne źródła na początku mniej, potem coraz bardziej szczegółowo utwory, które były przeznaczone do wykonania właśnie tego, konkretnego dnia około 300 lat temu.
Za cel postawiłem sobie napisanie 52 odcinków. Cel został osiągnięty, ale przecież kantat jest ponad 200, idę więc dalej i zaczynam cykl numer 2. W wigilię każdej niedzieli i każdego święta, na jakie powstawały kantaty Johanna Sebastiana Bacha będzie się ukazywał na barokowo.pl tekst poświęcony jednej z nich. Dokładnie tak, jak miało to miejsce do tej pory. Bez żadnej taryfy ulgowej.
Za cel postawiłem sobie napisanie 52 odcinków. Cel został osiągnięty, ale przecież kantat jest ponad 200, idę więc dalej i zaczynam cykl numer 2. W wigilię każdej niedzieli i każdego święta, na jakie powstawały kantaty Johanna Sebastiana Bacha będzie się ukazywał na barokowo.pl tekst poświęcony jednej z nich. Dokładnie tak, jak miało to miejsce do tej pory. Bez żadnej taryfy ulgowej.
Ale do rzeczy…
Pisałem już w ubiegłym tygodniu, że w Lipsku od drugiej do czwartej niedzieli Adwentu nie wykonywano muzyki figuralnej, stąd jedyna kantata na przypadającą jutro drugą niedzielę Adwentu powstała jeszcze w Weimarze, kiedy Bach pracował na dworze księcia Wilhelma Ernsta. To wykonana 6 grudnia 1716 roku kantata Wachet! betet! betet! wachet!, BWV 70a, którą Bach wykorzystał ponownie w Lipsku na 26. Niedzielę po Trójcy Świętej w latach 1723 i 1731 (BWV 70). Było to możliwe dzięki temu, że temat czytań biblijnych obu tych niedziel był pokrewny: powtórne przyjście Chrystusa i Sąd Ostateczny.
Z wersji weimarskiej zachowały się manuskrypty partii pierwszych i drugich skrzypiec oraz altówki. Wiemy dzięki temu, że w Lipsku kantata została rozszerzona o 4 recytatywy oraz chorał na zakończenie części wykonywanej przed kazaniem. Kantata adwentowa składała się więc z sześciu części:
1. Chór: Wachet! betet! betet! wachet!
2. Aria (alt): 'Wenn kömmt der Tag, an dem wir ziehen
3. Aria (sopran): Laßt der Spötter Zungen schmähen
4. Aria (tenor): Hebt euer Haupt empor
5. Aria (bas): Seligster Erquickungstag
6. Chorale: Nicht nach Welt, nach Himmel nicht.
Autorem tekstu jest Salomon Franck. Oprócz swojej poezji wykorzystał także - w ostatnim chorale - hymn Christiana Keymanna Meinen Jesum laß ich nicht. Nie znamy autora tekstu recytatywów dodanych do kantaty w Lipsku, wiadomo tylko, że dodatkowy chorał pochodzi z hymnu Freu dich sehr, o meine Seele Christopha Demantiusa.
Kantata została rozpisana na cztery głosy solowe (sopran, alt, tenor, bas), czterogłosowy chór, obój, dwoje skrzypiec, altówkę i basso continuo. Sporna pozostaje kwestia trąbki. Joshua Rifkin uważa, że partia trąbki została przez Bacha dodana dopiero w Lipsku, Sir John Eliot Gardiner ma zdecydowanie odmienne stanowisko. Uważa on, że zarówno trąbka, jak i obój odgrywają kluczową rolę w eksperymentalnych alteracjach w chórze i w orkiestrze, potem pomiędzy tymi zespołami a na końcu w zastosowanej przez Bacha technice „choreinbau” czyli włączeniu chóru w powtórzenie w repryzie wstępnego instrumentalnego ritornellu.
Nie są dostępne nagrania weimarskiej wersji kantaty Wachet! betet!, zapraszam więc do posłuchania początkowego chóru z nagrania rozszerzonej wersji lipskiej w wykonaniu Amsterdam Baroque Orchestra & Choir pod dyrekcją Ton Koopmana.
Wachet! betet! betet! wachet!
Seid bereit
Allezeit,
Bis der Herr der Herrlichkeit
Dieser Welt ein Ende machet.
Czuwaj! Módl się! Módl się! Czuwaj!
Trzymaj straż
W każdy czas
Aż przyjdzie Pan chwały,
Zburzy świat ten cały.
0 komentarze:
Prześlij komentarz