Jutro siódma niedziela po Trójcy Świętej. Zachowały się trzy kantaty napisane przez Bacha na ten dzień: Es wartet alles auf dich, BWV 187, o której pisałem w zeszłym roku; Was willst du dich betrüben, BWV 107 oraz Ärgre dich, o Seele, nicht, BWV 186. Dziś kilka słów o ostatniej z nich.
Ärgre dich, o Seele, nicht, BWV 186 została wykonana po raz pierwszy w Lipsku w siódmą niedzielę po Trójcy Świętej, 11 lipca 1723 roku. Bach wykorzystał wtedy wcześniejszą kompozycję, kantatę napisaną w 1716 roku w Weimarze na trzecią niedzielę Adwentu. Wersja weimarska oznaczana jako BWV 186a składała się z sześciu części (chór, cztery arie i chorał) i była oparta na tekście Salomona Francka wzywającego do zrozumienia dla wizji Chrystusa, który ukazuje się ludziom nie w blasku majestatu a w ubóstwie i cierpieniu. W końcowym chorale została użyta ósma strofa hymnu Von Gott will ich nicht lassen Ludwiga Helmbolda z roku 1563.
Bach nie mógł ponownie wykonać kantaty w Lipsku w czasie Adwentu z powodu obowiązującego tam w tym okresie czasu zakazanego dla muzyki figuralnej (tempus clausum), Bach rozszerzył więc swoją weimarską kompozycję i zaadaptował na siódmą niedzielę po Trójcy Świętej. Dodał recytatywy, nieznacznie zmienił tekst arii oraz zastąpił ostatni chorał 11 strofą hymnu Paula Speratusa Es ist das Heil uns kommen her z roku 1523 a 12 strofę tego hymnu opracował na potrzeby chorału kończącego część kantaty wykonywaną przed kazaniem.
Kantata została rozpisana na cztery głosy solowe (sopran, alt, tenor, bas), czterogłosowy chór oraz zespół instrumentalny: dwa oboje, taille, dwoje skrzypiec, altówkę i basso continuo z fagotem. Jej ostateczna wersja była jedenastoczęściowa - sześć części do wykonania przed kazaniem, pięć po nim.
Zapraszam do posłuchania otwierającej kantatę fantazji chorałowej w wykonaniu Monteverdi Choir i English Baroque Soloists pod dyrekcją Johna Eliota Gardinera. Wszystkie trzy kantaty Bacha na ten dzień (BWV 186, 187 i 107) mają mistrzowskie otwarcia – pisze Gardiner. Żadna z nich nie jest szczególnie kwiecista albo uroczysta, ale każda na swój sposób indywidualnie ekspresyjna.
O Ärgre dich, o Seele, nicht, BWV 186 dodaje: tym razem Bach używa raczej pastelowych odcieni zamiast kolorów podstawowych. (…) Da się jednak wyczuć, że mądrość oraz dodatkowa premia, którą muzyka Bacha dodaje do tekstu, wykraczają daleko poza słowny dyskurs i podążają swoją własną trajektorią.
Ärgre dich, o Seele, nicht,
Dass das allerhöchste Licht,
Gottes Glanz und Ebenbild,
Sich in Knechtsgestalt verhüllt,
Ärgre dich, o Seele, nicht!
Nie gorsz się, o duszo ma.
Że najwyższa Światłość ta,
Boga blask i obraz Boga,
W sługi się postaci chowa.
Nie gorsz się, o duszo ma!
0 komentarze:
Prześlij komentarz