Odcinek 9, Invocabit

Invocabit (Quadragesima), pierwsza niedziela Wielkiego Postu, czasu przygotowania do Wielkiej Nocy. Ciekawa tradycja związana z tą niedzielą zachowała się w Luksemburgu, gdzie organizowane są Buergbrennen; wielkie ogniska, w których pali się między innymi wyschnięte bożonarodzeniowe choinki i które mają wygnać zimę a zaprosić wiosnę (taka sobie odmiana polskiego topienia Marzanny). Tradycja ta zachowała się w graniczących z Luksemburgiem częściach Niemiec (Burgbrennen) oraz Francji i Belgii (dimanche des Brandons).

Wracamy jednak do Bacha i do Lipska. Jak już pisałem, Wielki Post był w połowie XVIII wieku "tempus clausum" (Dies Cinerum) w związku z czym Jan Sebastian miał urlop od pisania kantat (z jednym małym wyjątkiem o czym przy innej okazji). Przez następne niedzielę będę więc proponować posłuchanie kantat, które powstały trochę "obok" cyklu liturgicznego.

Jedną z nich jest przywołana już kilka dni temu kantata "Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit", BWV 106. Manuskrypt Bacha zaginął, natomiast zgodnie uważa się tę kantatę za jedną z najwcześniejszych. Powstała w 1707 lub 1708 roku, kiedy Bach był organistą w kościele św. Błażeja w Mühlhausen. Z okazji pogrzebu. Czyjego? Tego do końca nie wiadomo, ale źródła wskazują albo na pogrzeb wuja Bacha, Tobiasa Lämmerhirta, albo byłego burmistrza Mühlhausen - Adolpha Streckera (na co może wskazywać podobieństwo przekazu tekstu kantaty i kazania wygłoszonego na pogrzebie burmistrza). Najwcześniejszy odpis kantaty, sporządzony ręką Christiana Friedricha Penzela, pochodzi z roku 1768 i to właśnie on wprowadza zwyczajową nazwę "Actus tragicus".

Tekst kantaty traktujący o przemijaniu, przygotowaniu do śmierci i o umieraniu został zaczerpnięty z Biblii oraz z hymnów napisanych przez Marcina Lutra i Adama Reusnera. "Muzyka do walki z boleścią" - tak krótko scharakteryzował Actus tragicus John Elliot Gardiner. Kantata została rozpisana na cztery partie wokalne (sopran, alt, tenor bas) i mały zespół kameralny (dwa proste flety altowe, dwie viole da gamba i basso continuo.

Legniczanie dzisiaj a wrocławianie jutro mają to szczęście, że mogą posłuchać Actus tragicus na koncertach w wykonaniu artystów Narodowego Forum Muzyki (Narodowe Forum Muzyki). To będą z pewnością niesamowite muzyczne wydarzenia. Zazdraszczam 😀.

_____________________

Johann Sebastian Bach, "Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit", BWV 106 - "Actus tragicus"

Amsterdam Baroque Orchestra & Choir

"Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit.

In ihm leben, weben und sind wir,

solange er will.

In ihm sterben wir zur rechten Zeit, wenn er will."

Boży czas, to czas ze wszystkich najlepszy.

W nim żyjemy, poruszamy się; w nim jesteśmy.

Gdy Bóg zechce - umieramy. Zawsze we właściwym czasie.